ದಾಲ್: ಕಲಕಿದ ನೀರಾಗಿರುವ ತರಕಾರಿ ವ್ಯವಹಾರ

ದಾಲ್‌ ಪರಿಸರದ ಹೊರಗಿನ ಕೆಲಸಗಾರರನ್ನು ಕೆಲಸಕ್ಕೆಂದು ಕರೆದರೆ, ಅವರು ತಾವು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ ಮುಳುಗಿ ಹೋಗಬಹುದೆಂದು ಹೆದರುತ್ತಾರೆ!” ಎಂದು ಮುಹಮ್ಮದ್ ಮಕ್ಬೂಲ್ ಮಟ್ಟೂ ನಗುತ್ತಾ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಶ್ರೀನಗರ ನಗರದ ದಾಲ್ ಸರೋವರದ ಮೋತಿ ಮೊಹಲ್ಲಾ ಖುರ್ದ್ ಪ್ರದೇಶದ 47 ವರ್ಷದ ರೈತನಾದ ಇವರು ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಣಿವೆಯ ಶ್ರೀನಗರ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಜನರು ಪಾವತಿಸುವ ಕೂಲಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು – ದಿನಕ್ಕೆ 200 - 700 ರೂ.ಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ದುಡಿಮೆಯ ಮೇಲಿನ ತನ್ನ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು, "ನಾನು ಮತ್ತು ನನ್ನ ಹೆಂಡತಿ ತಸ್ಲೀಮಾ ಪ್ರತಿದಿನ [ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ] ಬರುತ್ತೇವೆ, ನಮಗೆ ಬಿಡುವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸಹ."

ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಮಕ್ಬೂಲ್ ಮಟ್ಟೂ ದಾಲ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ 7.5 ಎಕರೆ ತೇಲುವ ತೋಟಗಳಿಗೆ ಹೋಗಲು ದೋಣಿಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ – ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಇದನ್ನು ದಾಲ್ ಕೇ ಗಾರ್ಡನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ - ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಟರ್ನಿಪ್ ಗಡ್ಡೆ ಮತ್ತು ಹಖ್ (ಸೊಪ್ಪುಗಳು) ನಂತಹ ವಿವಿಧ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಅವರು ಈಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ, ಅಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು -11 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಇಳಿದಾಗ ತನ್ನ ದೋಣಿಯನ್ನು ಕುಶಲತೆಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸರೋವರದ ಹಿಮದ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಒಡೆಯಬೇಕಿರುತ್ತದೆ. "ಈ ವ್ಯಾಪಾರವು ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ತರುತ್ತಿಲ್ಲ. ನನಗೆ ಇದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬೇರೇನೂ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

18 ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹರಡಿರುವ ದಾಲ್ ಅಲ್ಲಿನ ದೋಣಿ ದೋಣಿಗಳು, ಶಿಕಾರಾ (ದೋಣಿ) ಸವಾರಿಗಳು, ಪ್ರಾಚೀನ ಮೇಪಲ್ ಮರಗಳ ಚಾರ್ ಚಿನಾರ್ ದ್ವೀಪ ಮತ್ತು ಸರೋವರದ ಗಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದ ಉದ್ಯಾನಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಶ್ರೀನಗರದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ.

ತೇಲುವ ಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ತೇಲುವ ಉದ್ಯಾನಗಳು ಸರೋವರದ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿವೆ, ಇದು ಸುಮಾರು 21 ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಜೌಗು ಭೂಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ತೇಲುವ ಉದ್ಯಾನಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ವಿಧಗಳಿವೆ: ರಾಧ್ ಮತ್ತು ಡೆಂಬ್. ರಾಧ ಎನ್ನುವುದು ರೈತರ ಕೈಯಿಂದ ನೇಯ್ದ ತೇಲುವ ತೋಟವಾಗಿದೆ, ಅವರು ಎರಡು ರೀತಿಯ ಕಳೆಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ನೇಯ್ಗೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ: ಪೆಚ್ (Typha angustata) ಮತ್ತು ನರ್ಗಸಾ (Phragmites australis). ನೇಯ್ದ ಚಾಪೆಯಂತಹ ರಚನೆಯು ಒಂದು ಎಕರೆಯ ಹತ್ತನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಿಂದ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಗಾತ್ರದವರೆಗೆ ಅಳೆಯಬಲ್ಲದು. ಇದನ್ನು ಕೃಷಿಗೆ ಬಳಸುವ ಮೊದಲು 3-4 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಕೆರೆಯ ಮೇಲೆ ಒಣಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಣಗಿದ ನಂತರ, ಚಾಪೆಯ ಮೇಲೆ ಮಣ್ಣಿನ ಪದರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ನಂತರ ಅದು ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ಸೂಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ರೈತರು ರಾಧ್‌ ಅನ್ನು ಸರೋವರದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಕೆರೆಯ ದಡಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಚುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಜೌಗುಭೂಮಿಯೇ ಡೆಂಬ್. ಇದು ಸಹ ತೇಲುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

70ರ ಹರೆಯದ ಗುಲಾಮ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಮಟ್ಟೂ ಅವರು ಕಳೆದ 55 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ದಾಲ್‌ನ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರದೇಶವಾದ ಕುರಾಗ್ ಎನ್ನುವಲ್ಲಿ ತೇಲುವ ತೋಟಗಳಲ್ಲಿ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸುಮಾರು 1.5 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಮೋತಿ ಮೊಹಲ್ಲಾ ಖುರ್ದ್ ನಿವಾಸಿ. "ನಾವು ನಮ್ಮ ತೋಟಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಗೊಬ್ಬರವಾದ ಹಿಲ್ ಬಳಸುತ್ತೇವೆ. ನಾವು ಅದನ್ನು ಸರೋವರದ ನೀರಿನಿಂದ ಹೊರತೆಗೆದು 20-30 ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಸೂರ್ಯನ ಬಿಸಿಲಿನಲ್ಲಿ ಒಣಗಿಸುತ್ತೇವೆ. ಇದು ನೈಸರ್ಗಿಕವಾದುದು ಮತ್ತು ತರಕಾರಿಗಳ ರುಚಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ದಾಲ್ ನ ನೀರು ಮತ್ತು ಜೌಗುಭೂಮಿಯ ಸುಮಾರು 1,250 ಎಕರೆ ಪ್ರದೇಶವು ಕೃಷಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ, ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಟರ್ನಿಪ್, ಮೂಲಂಗಿ, ಕ್ಯಾರೆಟ್ ಮತ್ತು ಪಾಲಕ್ ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ, ಟೊಮೆಟೊ, ಸೌತೆಕಾಯಿ ಮತ್ತು ಕುಂಬಳಕಾಯಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಅಂದಾಜಿಸುತ್ತಾರೆ.

"ಈ ವ್ಯಾಪಾರವು ಮೆಲ್ಲನೆ ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಈಗ ಇದನ್ನು ನನ್ನಂತಹ ವಯಸ್ಸಾದವರು ಮಾತ್ರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ" ಎಂದು ಗುಲಾಮ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಮಟ್ಟೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ತೇಲುವ ತೋಟಗಳನ್ನು ಫಲವತ್ತಾಗಿಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಯತ್ನ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ - ನಾವು ನೀರಿನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕು, ಸರಿಯಾದ ಪ್ರಮಾಣದ ಹಿಲ್‌ ಗೊಬ್ಬರ ಸೇರಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಹಸಿದ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿಗಳನ್ನು ಓಡಿಸಬೇಕು."

ನೂರಾರು ರೈತರು ತಮ್ಮ ತೇಲುವ ತೋಟಗಳಿಂದ ಫಸಲನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ 'ಗುಡ್ಡರ್' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ತೇಲುವ ತರಕಾರಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ದಾಲ್ ನ ಕರಪೋರಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ತೇಲುವ ತರಕಾರಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಸೂರ್ಯನ ಮೊದಲ ಕಿರಣಗಳು ಸರೋವರದ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ತೆರೆಯುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ತುಂಬಿದ ನೂರಾರು ದೋಣಿಗಳು ನಿಶ್ಚಲ ನೀರಿನ ಮೇಲೆ ಸಾಲಾಗಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತವೆ.

ಅಬ್ದುಲ್ ಹಮೀದ್ ಪ್ರತಿದಿನ ಮುಂಜಾನೆ 4 ಗಂಟೆಗೆ ಸರೋವರದ ಇನ್ನೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಯಿಂದ ಟರ್ನಿಪ್, ಹಾಖ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾರೆಟ್ ನಂತಹ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ತುಂಬಿದ ತನ್ನ ದೋಣಿಯೊಂದಿಗೆ ಹೊರಡುತ್ತಾರೆ. "ನಾನು ಅವುಗಳನ್ನು ಗುಡ್ಡರ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿದಿನ ಸುಮಾರು 400-500 ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸುತ್ತೇನೆ" ಎಂದು 45 ವರ್ಷದ ರೈತ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಒಂದು ಶತಮಾನಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲದಿಂದ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಶ್ರೀನಗರದ ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಅಗತ್ಯ ತರಕಾರಿಗಳ ಮೂಲವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಗುಲಾಮ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಮಟ್ಟೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿರದ ಶ್ರೀನಗರ ನಗರದ ಸಗಟು ಖರೀದಿದಾರರಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅವರು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಭಾಗವನ್ನು ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಗೋಧಿಯಂತಹ ಒಣ ಪಡಿತರಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಲೂಗಡ್ಡೆಯಂತಹ ತರಕಾರಿಗಳಿಗಾಗಿ ರೈತರು ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸರೋವರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ನಗರದ ತರಕಾರಿಗಳ ಸಗಟು ವ್ಯಾಪಾರಿ ಶಬೀರ್ ಅಹ್ಮದ್ ಪ್ರತಿದಿನ ಗುಡ್ಡರ್‌ನಲ್ಲಿ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿದಿನ 3 ರಿಂದ 3.5 ಟನ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ನಾನು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 5 ಗಂಟೆಗೆ ನನ್ನ ಟ್ರಕ್‌ ಮೂಲಕ ಬರುತ್ತೇನೆ ಮತ್ತು ಬೆಳೆಗಾರರಿಂದ ಸುಮಾರು 8-10 ಕ್ವಿಂಟಾಲ್ (0.8 ರಿಂದ 1 ಟನ್) ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ನಂತರ ನಾನು ಅದನ್ನು ಬೀದಿಬದಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಾಗವನ್ನು ಮಂಡಿಗೆ ಪೂರೈಸುತ್ತೇನೆ", ಎಂದು 35 ವರ್ಷದ ಅಹ್ಮದ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಬೇಡಿಕೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ದಿನಕ್ಕೆ 1,000-2,000 ರೂ.ಗಳನ್ನು ಗಳಿಸುತ್ತಾರೆ.

ದಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ತರಕಾರಿಗಳು ಉತ್ತಮ ರುಚಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಅನೇಕರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ. ಶ್ರೀನಗರದ ನವಕಡಲ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ 50ರ ಹರೆಯದ ಗೃಹಿಣಿ ಫಿರ್ದೋಸಾ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, "ನಾನು ದಾಲ್ ನ ನಾಡುರ್ [ಕಮಲದ ಕಾಂಡ] ಅನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತೇನೆ. ಇದು ಇತರ ಸರೋವರಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ನಾದರ್‌ಗಿಂತ ಪೂರ್ತಿ ಬೇರೆಯದಾದ ರುಚಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ."

ಬೇಡಿಕೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ದಾಲ್‌ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ತರಕಾರಿ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುವ ರೈತರು ಮತ್ತು ಸಗಟು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು, ತಮ್ಮ ವ್ಯವಹಾರದ ತಿಳಿನೀರನ್ನು ಯಾರೋ ಕಲಕುತ್ತಿರುವ ಆತಂಕವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಶ್ರೀನಗರದ ರೈನಾವಾರಿ ಪ್ರದೇಶದವರಾದ ರೈತ ಶಬ್ಬೀರ್ ಅಹ್ಮದ್ (35) ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, “ಸರ್ಕಾರವು ಅದನ್ನು ಬೆಮಿನಾ ಬಳಿಯ ರಾಖ್-ಎ-ಅರ್ಥ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದ ನಂತರ ಸರೋವರದ ಮೇಲಿನ ತರಕಾರಿ ಕೃಷಿ ಕುಸಿದಿದೆ. ದಾಲ್‌ ಸರೋವರವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿ, ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಸರೋವರಗಳು ಮತ್ತು ಜಲಮಾರ್ಗಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ (ಎಲ್‌ಎಡಬ್ಲ್ಯೂಡಿಎ) ದಾಲ್ ನಿವಾಸಿಗಳನ್ನು 'ಪುನರ್ವಸತಿ'ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿತು. 2000ದ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಿಂದ, ಸರೋವರದಿಂದ ಸಾವಿರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕುಟುಂಬಗಳನ್ನು ಅಂದಿನ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ಇಲ್ಲಿಂದ 20 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಬುದ್ಗಾಮ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ತೇವ ಪ್ರದೇಶವಾದ ರಾಖ್-ಎ-ಅರ್ತ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವಸತಿ ನೆಲೆಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದೆ.

ಹಿರಿಯ ರೈತರು ದಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೆ ಕಿರಿಯ ರೈತರು ಕಡಿಮೆ ಆದಾಯದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಬೇಸಾಯವನ್ನು ತೊರೆದಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಶಬೀರ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

"ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸ್ಫಟಿಕ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದ್ದ ದಾಲ್ ಸರೋವರ ಈಗ ಕಲುಷಿತಗೊಂಡಿದೆ. 25 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಾವು ಹೆಚ್ಚು ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೆವು" ಎಂದು ಸರೋವರದ ಮೇಲೆ ಅರ್ಧ ಎಕರೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಡೆಂಬ್ ಹೊಂದಿರುವ 52 ವರ್ಷದ ರೈತ ಗುಲಾಮ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಈಗ ಪತ್ನಿ, ಮಗ ಮತ್ತು ಮಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ನಾಲ್ಕು ಜನರ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಪೋಷಿಸಲು ಅವರು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ನಾನು ದಿನಕ್ಕೆ 400-500 ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸುತ್ತೇನೆ, ಮತ್ತು ಅದರಿಂದ ಶಾಲಾ ಶುಲ್ಕ, ಆಹಾರ, ಔಷಧಿ ಮತ್ತು ಇತರ ವೆಚ್ಚಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ."

"ಸರ್ಕಾರವು [ದಾಲ್] ಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕೆ ನಮ್ಮನ್ನು ದೂಷಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಮೂಲ ನಿವಾಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಇದ್ದಾರೆ. ಎಲ್ಲರೂ ಇಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಸರೋವರವು ಹೇಗೆ ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿತ್ತು?" ಎಂದು ಅವರು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಅನುವಾದ : ಶಂಕರ . ಎನ್ . ಕೆಂಚನೂರು